Cuộc đua công nghệ lái tự động: Khi các hãng xe điện Trung Quốc vượt mặt Tesla trên sân nhà

https://www.scmp.com/business/china-evs/article/3304267/sci-fi-reality-chinese-ev-makers-outpace-tesla-autonomous-driving-race

Từ khoa học viễn tưởng đến hiện thực: Các nhà sản xuất xe điện Trung Quốc vượt mặt Tesla trong cuộc đua lái tự động

Sau khi khẳng định vị thế về công nghệ xe điện, các công ty Trung Quốc tiến những bước dài trong việc bổ sung tính năng tự lái

Daniel Ren tại Thượng Hải và Yujie Xue tại Hồng Kông Đăng: 12:00 trưa, 29/3/2025

Tuần trước, Yale Dong cuối cùng cũng có cơ hội thử nghiệm tính năng điều hướng tự động Full Self-Driving (FSD) được ca ngợi nhiều của Tesla tại Trung Quốc. Anh đã thử nghiệm trên chiếc Model 3 giá 32.100 USD. Trải nghiệm này khá thất vọng, cư dân Thượng Hải này cho biết, vì Model 3 không đọc được vạch kẻ làn đường và đèn giao thông nhiều lần trên đường công cộng, hoạt động kém hơn so với chiếc P7 của Xpeng giá 220.000 nhân dân tệ (30.285 USD) mà anh đã mua cách đây một năm.

"Nó giống như một người nước ngoài ở Trung Quốc, dễ dàng bị lạc vì đường xá phức tạp," anh nói, đồng thời cho biết thêm rằng Hệ thống Điều khiển Dẫn đường (X NGP) của P7 "vượt trội hơn nhiều". FSD của Tesla "không hiệu quả bằng người lái xe. Đôi khi tôi cảm thấy lo lắng khi nó chuyển làn và vượt qua những xe chạy chậm. Người lái xe có khả năng đọc điều kiện giao thông tốt hơn và đưa ra quyết định nhanh chóng."

Phản hồi của Dong giải thích một phần lý do tại sao Tesla đã rơi khỏi vị trí vua xe điện ở Trung Quốc, chỉ hơn 4 năm kể từ khi chiếc Model Y sản xuất tại Trung Quốc đầu tiên xuất xưởng tại Gigafactory 3 ở Thượng Hải. Xpeng và hàng chục nhà sản xuất xe điện Trung Quốc - đặc biệt là BYD, công ty đã sản xuất và bán vượt Tesla kể từ năm ngoái - đang bám sát gót Tesla trong thị trường xe lớn nhất và cạnh tranh nhất thế giới.

Các thương hiệu xe điện của Trung Quốc được nhồi nhét những thiết bị mới nhất, từ máy bay không người lái gắn trên nóc xe của BYD Lingyuan đến cửa xe không chạm cảm biến cử chỉ trên Huawei Aito và khả năng quay xe như xe tăng của BYD Yangwang U9. Và tất cả đều được trang bị pin sạc nhanh và có giá cạnh tranh so với các mẫu xe của Tesla. Trong sự hỗn loạn đó, lái tự động là một nhịp trống mà mọi thương hiệu xe điện Trung Quốc đều hướng tới. Ngay cả Wang Chuangfu, người sáng lập và chủ tịch của nhà sản xuất xe điện lớn nhất thế giới BYD, cũng đã nhượng bộ, cài đặt các chế độ tự lái miễn phí trên 21 mẫu xe khác nhau, chưa đầy 2 năm sau khi bác bỏ công nghệ này là "vô nghĩa" và "trò bịp bợm".

Các công ty Trung Quốc là tiên phong trong lĩnh vực lái tự động, đầu tư hàng tỷ đô la và thuê hàng nghìn kỹ sư để phân tích dữ liệu đội xe và đào tạo thuật toán nhằm giảm tỷ lệ thất bại, theo David Zhang, tổng thư ký Hiệp hội Kỹ thuật Xe Thông minh Quốc tế (IIVEA).

Một số yếu tố đã giúp thúc đẩy sự phát triển đó. Chính phủ Trung Quốc đã biến ngành công nghiệp ô tô thành ngành chiến lược cách đây một thập kỷ, cho phép chính quyền địa phương và khu vực tư nhân tiếp cận vốn và các giấy phép hành chính để phát triển xe điện thông minh và hệ thống tự lái. Sự sẵn sàng của người lái xe Trung Quốc trong việc áp dụng công nghệ mới, cùng với dân số lớn nhất thế giới, đã tạo ra một vòng phản hồi tức thì thúc đẩy các nhà sản xuất ô tô không ngừng cải tiến xe và tính năng của họ để tồn tại trong cạnh tranh.

Một thời điểm chiến lược quan trọng là khi Trung Quốc nắm bắt cơ hội để áp dụng lidar, hay cảm biến laser phát hiện và đo khoảng cách vật thể. Lidar được sử dụng trong xe điện và robot hình người, và Trung Quốc có hai nhà sản xuất lidar lớn nhất thế giới, Hesai Group và RoboSense.

CEO Tesla Elon Musk nổi tiếng với việc bác bỏ ý tưởng lắp đặt lidar trên xe điện của mình là "một việc làm của kẻ ngốc" vào năm 2019, vì chi phí sản xuất khổng lồ và chọn camera thay thế. "Bất kỳ ai dựa vào lidar đều sẽ thất bại," ông nói. Nhưng chi phí đã giảm mạnh khi sản xuất tăng, giảm xuống còn khoảng 200 USD mỗi đơn vị từ hàng nghìn đô la cách đây 5 năm.

"Chúng tôi có thể dự đoán nhu cầu về cảm biến lidar tăng vọt trong những năm tới vì hầu hết các nhà sản xuất xe điện Trung Quốc đang tìm cách phát triển xe tự lái cấp độ 3," giám đốc tài chính của Hesai, Andrew Fan, cho biết trong cuộc phỏng vấn ngày 12/3 với Post. "Ngay cả những chiếc xe có giá thấp hơn cũng sẽ được trang bị hệ thống tự lái trong năm nay."

Và lợi thế không chỉ giới hạn ở phần cứng. Trung Quốc cũng là nơi có ba trong số 10 công ty hàng đầu thế giới cung cấp hệ thống điều khiển cho công nghệ tự lái: Pony.ai, hệ thống Apollo của Baidu và WeRide. Các công ty này đang cung cấp phần mềm của họ cho các nhà sản xuất ô tô bên thứ ba để vận hành robotaxi, một thị trường mà nhà đầu tư lớn nhất của Tesla, Cathie Wood, ước tính có giá trị từ 8 nghìn tỷ đến 10 nghìn tỷ USD.

Apollo vận hành một trong những mạng lưới robotaxi lớn nhất thế giới ở Vũ Hán, tỉnh Hồ Bắc, miền trung Trung Quốc. Pony.ai có trụ sở tại Quảng Châu, công ty có thể cải tạo các phương tiện lái bằng tay thành taxi tự lái, đang phát triển cơ sở hạ tầng liên quan đến tự lái ở thành phố thông minh Neom của Ả Rập Saudi với giá 100 triệu USD. WeRide, cũng có trụ sở tại Quảng Châu, đang thử nghiệm xe hoàn toàn tự động ở Thụy Sĩ thông qua quan hệ đối tác với nhà điều hành đường sắt quốc gia của quốc gia này.

Cowarobot, một công ty công nghệ lái tự động có trụ sở tại Thượng Hải, vận hành các phương tiện không người lái trong các khu vực hạn chế ở 30 thành phố Trung Quốc đại lục, là một trong những doanh nghiệp đại lục hiện đang phấn đấu để có được chỗ đứng trong thị trường đang phát triển nhanh chóng này. Cowarobot đầu tháng này đã thể hiện khả năng của mình với một nhóm nhà báo, đưa họ đi chuyến đi dài 10km trên hai xe buýt nhỏ không người lái tại một khu vực thử nghiệm ở ngoại ô Thượng Hải. Họ được phó chủ tịch công ty Li Kehong đi cùng.

"Về mặt kỹ thuật, không khó đối với chúng tôi để biến một phương tiện hoàn toàn tự động trong một khu vực được chỉ định," Li nói vào cuối chuyến đi 10 phút không có sự cố. "Chúng tôi thiết kế và sản xuất phương tiện tự động theo yêu cầu của khách hàng tuân thủ các quy tắc và quy định."

Các công ty hàng đầu từ BYD đến các công ty khởi nghiệp như Leapmotor đang quảng bá hệ thống NOA (điều hướng trên tự động lái) nội địa của họ cho các tài xế đại lục, vì họ tin rằng khả năng tự lái sẽ là lý do cốt lõi để người tiêu dùng sở hữu một chiếc xe thông minh trong thập kỷ tới. Lái tự động sẽ giúp các công ty tiết kiệm khoảng 1,8 nghìn tỷ nhân dân tệ chi phí lao động ở Trung Quốc vào năm 2030 khi hàng nghìn xe tải có thể trở thành xe không người lái, theo báo cáo năm 2022 từ ngân hàng Thụy Sĩ UBS.

Hai trong số ba chiếc xe mới, tương đương 15 triệu chiếc, được bán trên đại lục vào năm 2025 sẽ có khả năng lái tự động cấp độ 2 (L2) hoặc cao hơn, theo Zhang Yongwei, tổng thư ký của China EV100, một tổ chức phi chính phủ có hầu hết các giám đốc điều hành xe điện hàng đầu của quốc gia làm thành viên.

Hiện tại, hầu hết các khả năng tự lái được tìm thấy trong xe điện ở Trung Quốc được phân loại là L2 hoặc L2+, có nghĩa là chúng có thể kiểm soát việc lái, tăng tốc và giảm tốc nhưng vẫn yêu cầu con người can thiệp trong mọi trường hợp. L3 được coi là hệ thống "rảnh tay", nhưng vẫn yêu cầu người lái xe cảnh giác và sẵn sàng tiếp quản, trong khi L5 là hệ thống hoàn toàn tự động, không yêu cầu sự can thiệp của con người, theo tiêu chuẩn do SAE International ở Hoa Kỳ thiết lập.

Việc làm cho xe bán tự động có giá cả phải chăng cho người tiêu dùng thu nhập trung bình và thấp là điều quan trọng nhất trong tâm trí của các nhà sản xuất ô tô, những người bị ám ảnh với việc trang bị cho sản phẩm của họ những công nghệ mới nhất.

Đồng thời, người tiêu dùng đang tự hỏi ngành công nghiệp này còn cách xa bao nhiêu từ việc sản xuất hàng loạt xe hoàn toàn tự động. "Xe được trang bị ADAS [hệ thống hỗ trợ người lái tiên tiến] hoặc NOA chỉ có thể được xem là bán tự động," Phate Zhang, người sáng lập nhà cung cấp dữ liệu xe điện CnEVPost có trụ sở tại Thượng Hải cho biết. "Xe hoàn toàn tự động vẫn còn một chặng đường dài. Sẽ mất ít nhất 5 đến 10 năm nữa để đạt được."

Phần lớn hỗ trợ lái xe đã được cài đặt trong các thương hiệu Trung Quốc, cho phép chúng tự động đỗ xe mà không cần sự can thiệp của con người. Xpeng thậm chí đã đưa chiếc P7 của mình trong một hành trình 3.675 kilomet từ Quảng Châu đến Bắc Kinh vào năm 2021 trong điều kiện lái xe L2+.

Bước đầu tiên trong việc phát triển xe tự lái là trang bị cho chúng phần mềm lái tự động sơ bộ. ADAS sử dụng thuật toán để cho phép phương tiện phân tích dữ liệu giao thông thời gian thực được thu thập bởi các cảm biến trên xe. Khi những phương tiện này được trang bị khả năng "phát hiện môi trường", chúng có khả năng tăng tốc, giảm tốc, chuyển làn và vượt qua.

Tuy nhiên, nhiều chủ xe vẫn không tự tin vào khả năng của xe bán tự động của họ, bao gồm cả cư dân Thượng Hải Dong, người thừa nhận rằng X NGP trên chiếc P7 của anh là một món đồ chơi đối với anh hơn là một hệ thống hỗ trợ lái xe hoàn toàn đáng tin cậy. Trong số các nhà sản xuất ô tô Trung Quốc, Xpeng và Aito được Huawei hậu thuẫn được coi là những công ty đi đầu trong việc phát triển xe tự động, theo Zhang của CnEVPost. Hầu hết công nghệ của họ được thiết kế và phát triển cho xe được lái trên đại lục, ông nói, đồng thời cho biết thêm rằng nếu các nhà sản xuất ô tô có kế hoạch mở rộng ra nước ngoài, họ sẽ phải lặp lại quá trình tương tự, bao gồm thu thập dữ liệu về điều kiện giao thông và thói quen lái xe của người lái xe địa phương.

"Hệ thống FSD của Tesla có thể được đào tạo trên toàn cầu vì xe của hãng được bán ở nhiều thị trường khác nhau," Zhang của IIVEA cho biết. "Công nghệ lái tự động của Trung Quốc linh hoạt hơn [so với Tesla] để điều hướng đường cao tốc và đường phố [của Trung Quốc], nhưng chúng không thể so sánh được với khả năng của FSD ở Hoa Kỳ và các quốc gia khác."

Sau nhiều năm chờ đợi sự chấp thuận từ chính quyền Trung Quốc, Tesla vào tháng 2 đã tung ra phần mềm lái tự động FSD được ca ngợi nhiều của mình trên đại lục với giá 64.000 nhân dân tệ. FSD của Tesla sử dụng công nghệ mạng neural, được đào tạo bằng cách sử dụng các đoạn video từ tình huống lái xe thực tế, với AI trao quyền cho phương tiện đưa ra quyết định giống con người.

Để khắc phục những vấn đề ban đầu của FSD ở Trung Quốc, Tesla đã cử các kỹ sư đến Baidu để tích hợp tốt hơn thông tin bản đồ của đối tác Trung Quốc với hệ thống hỗ trợ người lái của mình nhằm cải thiện khả năng tự lái, theo các báo cáo truyền thông. Vấn đề của Tesla phát sinh vì nhà sản xuất ô tô bị cấm chuyển dữ liệu thu thập từ các đường phố Trung Quốc sang Hoa Kỳ để đào tạo, trong khi đồng thời Hoa Kỳ không cho phép Tesla đào tạo phần mềm AI của mình ở Trung Quốc. Vào tháng 1, Musk đã mô tả tình huống này là một "tình thế khó xử".

Tình cảnh mà Tesla phải đối mặt ở Trung Quốc có thể làm nghiêng cán cân có lợi cho các đối thủ đại lục, các nhà phân tích cho biết. BYD và Geely đều đã công bố kế hoạch cài đặt phần mềm lái tự động trên các phương tiện thị trường đại chúng của họ có giá dưới 15.000 USD, điều này sẽ giúp họ thu thập thêm dữ liệu để tiếp tục hoàn thiện hệ thống của mình.

"Cuộc đua cho L3 đang trở nên gay gắt ở Trung Quốc," Zhang của IIVEA cho biết. "Bất kỳ ai có thể sản xuất hàng loạt xe có khả năng L3 sẽ nổi lên như người chiến thắng vì người lái xe sau đó có thể thực sự 'rảnh tay' khi lái xe."

Trong khi đó, trong phân khúc đi xe tự động, Baidu đã vượt qua các đối thủ cạnh tranh trên đại lục. Kể từ khi bắt đầu thử nghiệm robotaxi vào năm 2019, dịch vụ đi xe tự động Apollo Go của Baidu hiện hoạt động tại hơn 10 thành phố đại lục, bao gồm Bắc Kinh, Vũ Hán và Trùng Khánh. Người dùng có thể đặt robotaxi thông qua ứng dụng bản đồ của Baidu, tương tự như các dịch vụ đi xe khác.

Apollo Go đã cung cấp hơn 10 triệu chuyến đi cho công chúng kể từ khi ra mắt, theo công ty. Ngoài ra, Baidu đã nhận được sự chấp thuận cho việc thử nghiệm trên đường mở ở Hồng Kông vào tháng 11, đánh dấu sự gia nhập của họ vào thị trường giao thông lái bên phải. CEO Robin Li Yanhong đã bày tỏ mong muốn thương mại hóa hơn nữa công nghệ lái tự động của mình bằng cách hợp tác với các nhà cung cấp dịch vụ di động địa phương, công ty taxi và các nhà điều hành đội xe bên thứ ba.

"Năm nay sẽ là năm quan trọng cho sự mở rộng của chúng tôi," ông nói trong tháng này. "Chúng tôi dự kiến sẽ tăng quy mô đội xe và khối lượng chuyến đi nhanh hơn bao giờ hết."