HBR: Những gì có thể đo lường được, AI sẽ tự động hóa

• Mọi công việc có thể được đo lường bằng dữ liệu đều đang tiến gần đến tự động hóa nhờ AI, từ phân tích bảng tính đến trị liệu tâm lý. Mô hình AI ngày càng mạnh, chi phí đo lường ngày càng rẻ, mở rộng khả năng áp dụng vào hầu hết các ngành nghề.

• AI đang tái định hình lực lượng lao động, đe dọa cả những ngành từng được cho là an toàn như luật, y học và học thuật. Năng lực xử lý văn bản, hình ảnh và video của AI đang thách thức các vị trí sáng tạo như thiết kế, viết lách, kiến trúc sư hay chuyên viên thương hiệu.

• Nghiên cứu cho thấy 43% tương tác với AI hiện nay là dưới dạng tự động hóa hoàn toàn, không chỉ hỗ trợ con người tư duy mà thực hiện luôn nhiệm vụ được giao. Tỷ lệ này đang gia tăng nhờ các AI agent hoạt động theo giao thức như MCP.

• Các lĩnh vực có môi trường được chuẩn hóa cao (luật pháp, thuế, tuân thủ, cảm biến) là những mục tiêu dễ bị AI thay thế nhất trong ngắn hạn.

• Khả năng phán đoán – yếu tố từng được coi là lợi thế cuối cùng của con người – cũng đang bị thách thức. Các nhiệm vụ như lựa chọn pháp lý, điều trị y tế hay viết kịch bản phim đang dần được AI tiếp cận nhờ dữ liệu phong phú hơn.

• Nguyên lý vận hành AI rất rõ: đo lường tác vụ, gán phần thưởng, và cung cấp sức mạnh tính toán – như cách Fei-Fei Li và nhóm Toronto tạo đột phá với ImageNet vào năm 2012, châm ngòi cuộc cách mạng AI.

• AI hiện có thể tự sinh dữ liệu tổng hợp (synthetic data), bổ sung vào kho dữ liệu thực để bao phủ các trường hợp hiếm, đồng thời sử dụng cảm biến giá rẻ để thu thập tín hiệu thế giới thực với chi phí cực thấp.

• Khi chi phí đo lường giảm mạnh, ngay cả các hoạt động nhỏ cũng đủ lợi ích để được tự động hóa – tạo ra vòng lặp liên tục mở rộng phạm vi ứng dụng AI.

• Tuy nhiên, AI vẫn bị giới hạn trong các lĩnh vực khó đo lường như nghiên cứu vũ trụ, đại dương sâu, hoặc nơi có rào cản đạo đức, pháp lý. Đặc biệt, các nhiệm vụ thuộc vùng “bất định tuyệt đối” (Knightian uncertainty) như khởi nghiệp, đầu tư mạo hiểm, hoạch định chính sách tài chính, hay tạo ra xu hướng văn hóa mới vẫn thuộc về con người.

• Do đó, lãnh đạo doanh nghiệp cần chú trọng không chỉ những gì đo lường được, mà còn cả những điều không thể định lượng: sự tin tưởng, gu thẩm mỹ, trực giác và khả năng thích ứng – những thứ AI chưa thể sao chép.

📌 AI đang mở rộng tự động hóa với bất kỳ tác vụ nào có thể đo lường, từ thiết kế đến tư vấn pháp lý. Tuy nhiên, những nhiệm vụ gắn với sự mơ hồ, sáng tạo và phán đoán trong điều kiện bất định – như đổi mới, lãnh đạo hay khám phá – vẫn là thế mạnh con người. Đầu tư vào những yếu tố "không thể đếm được" sẽ là chìa khóa cho lợi thế cạnh tranh trong kỷ nguyên AI.

https://hbr.org/2025/06/what-gets-measured-ai-will-automate

#HBR