Mỹ đang gặp nguy cơ chảy máu chất xám học thuật

• Mỹ đang đứng trước làn sóng “chảy máu chất xám” trong giới nghiên cứu do hàng loạt chính sách bất lợi: cắt giảm tài trợ khoa học, siết chặt visa, và can thiệp chính trị vào nội dung nghiên cứu.

• Giáo sư Matthias Doepke là một ví dụ tiêu biểu: sau hơn 20 năm sống và làm việc ở Mỹ, ông đã rời Northwestern University để chuyển sang London School of Economics do bất mãn với chính quyền Trump.

• Từ khi ông Trump nhậm chức đầu năm 2025, hơn 2,5 tỷ USD tài trợ nghiên cứu đã bị cắt bỏ, theo trang Grant Watch. Kế hoạch ngân sách 2026 của Nhà Trắng còn đề xuất giảm 40% cho NIH và 52% cho NSF.

• Ước tính nếu được thông qua, hơn 80.000 nhà nghiên cứu tại Mỹ có thể mất việc, khiến ngân sách khoa học Mỹ tụt lại sau Trung Quốc và EU (theo tính toán của The Economist).

• Dữ liệu từ Nature cho thấy số đơn ứng tuyển việc làm nghiên cứu từ Mỹ ra nước ngoài tăng 32% trong quý 1 năm 2025. Ngược lại, số đơn từ quốc tế vào Mỹ giảm 25%.

• Tìm kiếm học bổng tiến sĩ tại Mỹ giảm 40% trên FindAPhD; đặc biệt sinh viên châu Âu giảm một nửa lượng tìm kiếm so với năm ngoái.

• Canada, EU và Trung Quốc đang chủ động thu hút nhà khoa học Mỹ. EU thông báo thêm 566 triệu USD hỗ trợ, trong khi Trung Quốc tăng lương và mời gọi nhà khoa học gốc Hoa trở về.

• Các nhà khoa học lo ngại về visa: 1.800 du học sinh và nghiên cứu sinh bị thu hồi visa trong quý đầu năm, rồi được phục hồi mà không rõ lý do.

• Các trường hợp bị kiểm duyệt nghiên cứu, như của Kevin Hall tại NIH, cho thấy môi trường học thuật Mỹ đang bị chính trị hóa.

• Từ 1901, Mỹ giành 55% giải Nobel khoa học, trong đó hơn 1/3 thuộc về người nhập cư. Việc mất các nhà khoa học này sẽ ảnh hưởng nghiêm trọng đến năng lực sáng tạo của Mỹ và cả thế giới.

📌 Với 80.000 nhà khoa học có nguy cơ mất việc và tài trợ nghiên cứu bị cắt hơn 2,5 tỷ USD, Mỹ đang đối mặt một cuộc chảy máu chất xám học thuật lớn. Dữ liệu cho thấy đơn ứng tuyển ra nước ngoài tăng 32%, trong khi visa bị thu hồi hàng loạt. Dù các nước khác hưởng lợi, khoa học toàn cầu sẽ chịu tổn thất không thể bù đắp.

https://www.economist.com/science-and-technology/2025/05/21/america-is-in-danger-of-experiencing-an-academic-brain-drain

Mỹ đang gặp nguy cơ chảy máu chất xám học thuật

Các quốc gia khác có thể hưởng lợi. Khoa học sẽ chịu tổn thất

21 tháng 5 năm 2025

Matthias Doepke cảm thấy ấn tượng khi chuyển đến Mỹ với tư cách sinh viên sau đại học vào những năm 1990. Mức lương học thuật tốt hơn quê nhà Đức và các khoa đại học được tổ chức gọn gàng, chuyên nghiệp. Nhưng điều ông đánh giá cao nhất là thái độ. "Bạn đến Mỹ và có cảm giác rằng mình hoàn toàn được chào đón và hoàn toàn là một phần của cộng đồng địa phương," ông nói. Năm 2012, ông trở thành giáo sư kinh tế tại Đại học Northwestern ở Illinois, và năm 2014 trở thành công dân nhập tịch.

Nhưng vào tháng 4, Tiến sĩ Doepke đã từ chức tại Northwestern; hiện ông là giáo sư tại Trường Kinh tế London. Ông nói rõ lý do tại sao ông và gia đình rời đi: cuộc bầu cử Donald Trump làm tổng thống. "Khi cuộc bầu cử diễn ra," ông nói, "rõ ràng là chúng tôi sẽ không ở lại." Chính phủ Trump đang dùng cưa máy cắt ngang khoa học Mỹ, thu hồi các khoản tài trợ, hủy visa của các nhà nghiên cứu, và lên kế hoạch cắt giảm khổng lồ đối với những nhà tài trợ nghiên cứu lớn nhất của đất nước. Các học giả nói về một "cuộc chiến chống khoa học". Ít người đã làm theo gương Tiến sĩ Doepke và chuyển ra nước ngoài. Nhưng nhiều dữ liệu cho thấy họ sẽ sớm làm vậy. Một cuộc di cư khỏi siêu cường khoa học thế giới đang hiện ra.

Springer Nature xuất bản Nature, tạp chí khoa học uy tín nhất thế giới. Công ty này cũng điều hành bảng việc làm được sử dụng nhiều cho các học giả. Trong 3 tháng đầu năm, đơn xin việc của các nhà nghiên cứu có trụ sở tại Mỹ cho các công việc ở các quốc gia khác tăng 32% so với cùng kỳ năm 2024. Trong tháng 3, chính Nature đã tiến hành cuộc thăm dò hơn 1.200 nhà nghiên cứu tại các tổ chức Mỹ, trong đó 75% cho biết họ đang suy nghĩ về việc rời đi (mặc dù các học giả bất mãn có lẽ có khả năng phản hồi cuộc thăm dò cao hơn những người hài lòng). Và khi các nhà nghiên cứu Mỹ nhìn về lối thoát, người nước ngoài ngày càng miễn cưỡng chuyển đến. Dữ liệu của Springer Nature cho thấy đơn xin việc của các ứng viên không phải người Mỹ cho các công việc nghiên cứu Mỹ đã giảm khoảng 25% so với cùng kỳ năm ngoái.

Thái độ cũng đang xấu đi ở tầng thấp nhất của thang bậc học thuật. Lượt tìm kiếm tiến sĩ Mỹ trên FindAPhD, một trang web làm đúng như tên gọi, giảm 40% so với cùng kỳ năm ngoái vào tháng 4. Sự quan tâm từ sinh viên châu Âu đã giảm một nửa. Dữ liệu từ trang web khác, Studyportals, cho thấy sự quan tâm ít hơn đến các chương trình tiến sĩ trong nước của người Mỹ, và sự gia tăng quan tâm đến học bổng quốc tế so với năm 2024.

Đồng cỏ xanh hơn

Tại sao Mỹ đang mất đi sức hút? Lý do đơn giản nhất là tiền bạc, hay sự thiếu hụt sắp tới. Chính quyền Trump đã hủy bỏ hàng nghìn khoản tài trợ nghiên cứu kể từ tháng 1, khi ông nhậm chức. Grant Watch, một trang web, tính toán rằng ít nhất 2,5 tỷ đô la đã bị thu hồi cho đến nay, khiến các nhà nghiên cứu không có lương và không thể chi trả chi phí. Nhiều hơn nữa có thể sắp tới. Ngân sách của Nhà Trắng cho năm 2026 nhằm cắt giảm mạnh chi tiêu khoa học. Viện Y tế Quốc gia (NIH), nhà tài trợ nghiên cứu y sinh lớn nhất thế giới, đối mặt với việc cắt giảm gần 40%. Quỹ Khoa học Quốc gia (NSF), một nhà tài trợ liên bang lớn khác, có thể mất 52%.

Những cắt giảm như vậy phải được Quốc hội phê duyệt. Nhưng nếu ngân sách được ban hành, The Economist tính toán rằng hơn 80.000 nhà nghiên cứu có thể mất việc. Tài trợ của Mỹ cho khoa học học thuật sẽ tụt hậu đáng kể so với Trung Quốc hoặc Liên minh châu Âu, sau khi điều chỉnh theo chi phí.

Tài trợ không phải là vấn đề duy nhất. Nhiều nhà khoa học, đặc biệt là những người là công dân của các quốc gia khác, bắt đầu cảm thấy bị đe dọa. Trong 4 tháng đầu năm 2025, ít nhất 1.800 sinh viên quốc tế hoặc sinh viên mới tốt nghiệp đã bị thu hồi visa mà không có lời giải thích, chỉ để được khôi phục lại vào tháng 4. Các nhà khoa học cao cấp báo cáo khó khăn trong việc xin visa cho những nhà nghiên cứu đến, và đã khuyên các đồng nghiệp trẻ từ nước ngoài không nên về nhà, kẻo bị giam giữ khi trở lại.

Những người khác cáo buộc rằng chính phủ đang can thiệp vào nghiên cứu của họ. Kevin Hall, một nhà nghiên cứu tại NIH, đã nghỉ việc vào tháng 4 sau 2 sự cố như vậy. Đầu tiên, ông nói NIH yêu cầu ông chỉnh sửa một phần của bài báo có đề cập đến "công bằng sức khỏe". ("Công bằng" là một từ không được ưa chuộng trong số những người ủng hộ Trump.) Sau đó, Tiến sĩ Hall xuất bản một nghiên cứu cho thấy thực phẩm siêu chế biến không kích hoạt cùng con đường nghiện trong não như ma túy - mâu thuẫn với quan điểm của các quan chức chính quyền. Tiến sĩ Hall cáo buộc NIH đã chỉnh sửa phản hồi của ông với một nhà báo, mà không có sự chấp thuận của ông, để giảm nhẹ những phát hiện của ông. (NIH nói với The Economist rằng họ không phản hồi những cáo buộc sai sự thật của cựu nhân viên.)

Một số quốc gia khác nhìn thấy trong tất cả điều này một cơ hội để tăng cường khả năng khoa học của riêng mình. Một số đại học Canada, bao gồm Mạng lưới Y tế Đại học Toronto và Đại học Laval ở Quebec, đã công bố tài trợ trị giá hàng chục triệu đô la nhằm mục đích rõ ràng là chuyển hướng các nhà nghiên cứu khỏi Mỹ. Vào ngày 5 tháng 5, Ursula von der Leyen, chủ tịch Ủy ban châu Âu, đã có bài phát biểu tại Paris kêu gọi các nhà khoa học "chọn châu Âu", nhấn mạnh một lượng tiền mới và mạng lưới an sinh xã hội của khối này. Đại học Helsinki đã nhắm mục tiêu người Mỹ bằng quảng cáo trên mạng xã hội, hứa hẹn với họ "tự do suy nghĩ".

Trung Quốc có thể là một người hưởng lợi khác. Theo South China Morning Post, đất nước này đang nhân đôi nỗ lực thu hút các nhà khoa học gốc Trung Quốc từ Mỹ bằng cách cung cấp mức lương cao. Từ năm 2019 đến 2022, tỷ lệ các nhà nghiên cứu trí tuệ nhân tạo (AI) không bản địa rời Mỹ sang Trung Quốc sau khi lấy bằng tiến sĩ đã tăng gấp đôi, từ 4% lên 8%. Dữ liệu của Springer Nature cho thấy trong quý đầu năm nay, đơn xin việc tại Trung Quốc từ các nhà khoa học có trụ sở tại Mỹ tăng 20% so với cùng kỳ năm ngoái.

Điều đó quan trọng, vì phần lớn sự ưu việt khoa học của Mỹ đã được xây dựng bởi những nhà nghiên cứu không sinh ra ở đó. Từ năm 1901, các nhà nghiên cứu có trụ sở tại Mỹ đã giành được 55% giải Nobel học thuật, và hơn 1/3 trong số những nhà khoa học này sinh ra ở nước ngoài. Các nhà phát minh nhập cư cũng tạo ra tỷ lệ bằng sáng chế vượt trội. Viện Paulson, một tổ chức tư vấn, ước tính rằng năm 2022, gần 2/3 các nhà nghiên cứu AI hàng đầu làm việc tại Mỹ đến từ nước ngoài. Mất đi dù chỉ một số trong số những người đó cũng sẽ là một đòn giát vào sự đổi mới của Mỹ.

Các quốc gia khác có thể hưởng lợi, nhưng sự gián đoạn sẽ gây hại cho toàn bộ khoa học. Với khoảng 40 tỷ đô la, các khoản cắt giảm tài trợ dự kiến của Trump quá lớn để các quốc gia khác có thể tự bù đắp. (Ví dụ, tài trợ bổ sung mà bà von der Leyen hứa hẹn chỉ trị giá 500 triệu euro, hay 566 triệu đô la, trong 3 năm.) Nhiều nhà nghiên cứu có lẽ sẽ rời khỏi khoa học hoàn toàn. Mọi người đều sẽ thua thiệt - dù Mỹ thua thiệt nhiều nhất.

May 21st 2025

Matthias Doepke was impressed when he moved to America as a graduate student in the 1990s. Academic pay was better than in his native Germany and university departments were slick and organised. But what he appreciated most was the attitude. “You come to the US and you have this feeling that you are totally welcome and you’re totally part of the local community,” he says. In 2012 he became a professor of economics at Northwestern University in Illinois, and in 2014 became a naturalised citizen.

But in April Dr Doepke resigned from Northwestern; he is now a professor at the London School of Economics. He is clear about why he and his family left: the election of Donald Trump as president. “Once the election happened,” he says, “it was clear we weren’t going to stay.” Mr Trump’s government is taking a chainsaw to American science, pulling grants, revoking researcher visas, and planning enormous cuts to the country’s biggest funders of research (see chart 1). Academics talk of a “war on science”. Few have followed Dr Doepke’s example and moved overseas just yet. But plenty of data suggest they soon might. An exodus from the world’s scientific superpower beckons.

Springer Nature publishes Nature, the world’s most prestigious scientific journal. It also runs a much-used jobs board for academics. In the first three months of the year applications by researchers based in America for jobs in other countries were up by 32% compared with the same period in 2024. In March Nature itself conducted a poll of more than 1,200 researchers at American institutions, of whom 75% said they were thinking of leaving (though disgruntled academics were probably more likely to respond to the poll than satisfied ones). And just as American researchers eye the exit, foreigners are becoming more reluctant to move in. Springer Nature’s data suggests applications by non-American candidates for American research jobs have fallen by around 25% compared with the same period last year.

Attitudes are souring at the bottom of the academic totem pole as well. Searches for American PhDs on FindAPhD, a website that does exactly what its name suggests, were down by 40% year on year in April. Interest from students in Europe has fallen by half. Data from another website, Studyportals, show less interest in domestic PhDs among Americans, and a rise in interest in international studentships compared with 2024 (see chart 2).

Greener pastures

Why is America losing its allure? The most straightforward reason is money, or the looming lack of it. Mr Trump’s administration has cancelled thousands of research grants since January, when he took office. Grant Watch, a website, calculates that at least $2.5bn-worth have been rescinded so far, leaving researchers without salaries and unable to pay expenses. Much more could be coming. The White House’s budget for 2026 aims to slash science spending. The National Institutes of Health (NIH), the world’s biggest funder of biomedical research, faces a nearly 40% cut. The National Science Foundation (NSF), another big federal funder, may lose 52%.

Such cuts must be approved by Congress. But if the budget is enacted, The Economist calculates that more than 80,000 researchers could lose their jobs. American funding for academic science would fall significantly behind that of either China or the European Union, after adjusting for costs.

Funding is not the only issue. Many scientists, especially those who are citizens of other countries, are beginning to feel intimidated. In the first four months of 2025 at least 1,800 international students or recent grads had their visas revoked without explanation, only to have them restored again in April. Senior scientists report difficulty obtaining visas for incoming researchers, and have advised junior colleagues from overseas not to travel home, lest they be detained on their return.

Others allege that the government is meddling with their research. Kevin Hall, a researcher at the NIH, quit in April after two such incidents. First, he says the NIH asked him to edit a section of a paper that mentioned “health equity”. (“Equity” is an unpopular word among Mr Trump’s supporters.) Later Dr Hall published a study showing that ultra-processed foods did not activate the same addiction pathways in the brain as drugs do—contradicting the views of administration officials. Dr Hall alleges the NIH edited his responses to a journalist, without his approval, to downplay his findings. (The NIH told The Economist that it does not respond to false allegations by former employees.)

Some other countries spy in all this an opportunity to beef up their own scientific capabilities. Several Canadian universities, including the Toronto’s University Health Network and Laval University in Quebec, have announced funding worth tens of millions of dollars explicitly aimed at diverting researchers from America. On May 5th Ursula von der Leyen, the president of the European Commission, gave a speech in Paris urging scientists to “choose Europe”, highlighting a wodge of new money and the bloc’s social safety-net. The University of Helsinki has been targeting Americans with adverts on social media, promising them “freedom to think”.

China is likely to be another beneficiary. According to the South China Morning Post, the country is redoubling its efforts to lure Chinese-born scientists from America by offering big salaries. Between 2019 and 2022 the share of non-native artificial-intelligence (AI) researchers who left America for China after their PhD doubled, from 4% to 8%. Springer Nature’s data suggest that in the first quarter of this year applications for jobs in China from scientists based in America were up by 20% compared with the same period last year.

That matters, for much of America’s scientific pre-eminence has been built by researchers who were not born there. Since 1901, researchers based in America have won 55% of academic Nobel prizes, and more than a third of these scientists were foreign-born. Immigrant inventors produce an outsize share of patents, too. The Paulson Institute, a think-tank, reckons that in 2022 almost two-thirds of top-tier AI researchers working in America hailed from overseas. Losing even some of those would be a blow to American innovation.

Other countries might gain, but the disruption would harm science as a whole. At around $40bn, Mr Trump’s planned funding cuts are too big for other countries to make up by themselves. (The extra funding promised by Mrs von der Leyen, for instance, is worth only €500m, or $566m, over three years.) Many researchers will probably leave science altogether. Everyone would lose—even if America lost most. ■