Mỹ và Trung Quốc tung kế hoạch AI với tầm nhìn đối lập

• Cuộc cạnh tranh AI Mỹ–Trung được ví như “cuộc đua không gian” mới, nhưng tác động tới mọi lĩnh vực kinh tế, xã hội và đời sống toàn cầu.

• Kế hoạch AI của Mỹ (White House, 07/2025):

  • Mục tiêu “duy trì bá quyền công nghệ toàn cầu không thể bị thách thức”.

  • Ba trụ cột: thúc đẩy đổi mới AI, xây hạ tầng AI Mỹ, dẫn đầu ngoại giao & an ninh AI để chống ảnh hưởng Trung Quốc.

  • Xây dựng “liên minh AI” với đối tác chọn lọc, xuất khẩu trọn bộ công nghệ AI (phần cứng, mô hình, phần mềm, tiêu chuẩn).

  • Áp dụng kiểm soát xuất khẩu nghiêm ngặt, chặn đối thủ tiếp cận chip tiên tiến, xác minh vị trí chip, thực thi toàn cầu.

  • Tư duy “cộng đồng có cổng”, truy cập AI tùy theo điều kiện Mỹ đặt ra.

• Kế hoạch AI toàn cầu của Trung Quốc:

  • Xem AI là “hàng hóa công quốc tế” vì lợi ích chung.

  • Đề xuất tổ chức hợp tác AI toàn cầu để thống nhất quy tắc, tiêu chuẩn, tôn trọng khác biệt chính sách.

  • Giảm rào cản kỹ thuật, thúc đẩy chuyển giao công nghệ, phát triển cộng đồng nguồn mở.

  • Tập trung hỗ trợ Global South xây dựng năng lực AI theo điều kiện quốc gia.

  • Cam kết chia sẻ kinh nghiệm, công nghệ, mở rộng hợp tác sáng tạo và nguồn mở.

• Tương phản chiến lược: Mỹ coi AI là “điểm cao” cần chiếm giữ và bảo vệ; Trung Quốc coi AI là “tài nguyên chung” cần nuôi dưỡng.

• Hệ quả tiềm ẩn:

  • Nếu mô hình Mỹ thắng thế → hình thành khối công nghệ khép kín: Mỹ và đồng minh vs. Trung Quốc và nhóm đối kháng, chuẩn và khả năng truy cập bị phân mảnh như thời Chiến tranh Lạnh.

  • Nếu mô hình Trung Quốc thắng thế → chia sẻ AI xuyên biên giới, thu hẹp khoảng cách số, nhưng đòi hỏi tin tưởng vào cam kết “mở” của Bắc Kinh.

• Đối với Global South:

  • Mô hình Mỹ: truy cập AI tiên tiến gắn với liên minh chính trị.

  • Mô hình Trung Quốc: truy cập dễ hơn nhưng phụ thuộc ưu tiên chiến lược của Bắc Kinh.

• Lựa chọn thực tế là giữa “độc quyền có chọn lọc” và “bao trùm có điều kiện”, cả hai đều mang tính chính trị và chiến lược.

📌 Cuộc đua AI Mỹ–Trung không chỉ là chuyện công nghệ mà là định hình trật tự số mới: Washington xây “pháo đài AI” để giữ lợi thế chiến lược, Bắc Kinh dựng “sân chơi AI toàn cầu” nhằm mở rộng ảnh hưởng. các nước Nam bán cầu đứng trước lựa chọn chiến lược giữa hai mô hình. Mô hình Mỹ: truy cập AI tiên tiến gắn với liên minh chính trị. Mô hình Trung Quốc: truy cập dễ hơn nhưng phụ thuộc ưu tiên chiến lược của Bắc Kinh. Nếu mô hình Mỹ thắng thế sẽ hình thành khối công nghệ khép kín. Nếu mô hình Trung Quốc thắng thế sẽ chia sẻ AI xuyên biên giới, thu hẹp khoảng cách số, nhưng đòi hỏi tin tưởng vào cam kết “mở” của Bắc Kinh.

https://tribune.com.pk/story/2560618/the-race-to-rule-ai