Tổng thống Trump ký loạt sắc lệnh hành pháp đầu tiên với tác động lớn đến khoa học

- Donald Trump, ngay sau khi nhậm chức Tổng thống Mỹ lần thứ hai vào ngày 20 tháng 1 năm 2025, đã ký loạt sắc lệnh hành pháp nhằm thay đổi chính sách liên quan đến khí hậu, y tế công cộng và nhân lực khoa học liên bang.
  
- Về khí hậu:
  - Trump tái khởi động quá trình rút Mỹ khỏi Hiệp định khí hậu Paris, viện dẫn lý do giá năng lượng cao ảnh hưởng đến an ninh quốc gia.
  - Ông tuyên bố "tình trạng khẩn cấp về năng lượng quốc gia" nhằm đẩy nhanh phê duyệt các dự án năng lượng hóa thạch, bất chấp các luật bảo vệ động vật quý hiếm.
  - Dựa trên các quy định, Mỹ chỉ cần một năm để hoàn thành việc rút khỏi hiệp định Paris, trái ngược với lần đầu tiên mất hơn 3 năm.

- Về WHO:
  - Trump ra lệnh rút Mỹ khỏi Tổ chức Y tế Thế giới (WHO), với lý do WHO xử lý kém trong đại dịch COVID-19 và Mỹ đóng góp quá mức so với các quốc gia khác.
  - Việc rút khỏi WHO sẽ làm giảm năng lực phản ứng nhanh của Mỹ đối với các mối đe dọa sức khỏe. Đồng thời, WHO sẽ mất hơn 10% ngân sách hoạt động.

- Cắt giảm lực lượng khoa học liên bang:
  - Trump áp dụng chính sách đóng băng tuyển dụng 90 ngày, sau đó giảm quy mô lực lượng liên bang, bao gồm 280.000 nhà khoa học và kỹ sư.
  - Một sắc lệnh khác buộc nhân viên liên bang phải trở lại làm việc trực tiếp toàn thời gian, đồng thời chỉ công nhận hai giới tính, gây ra tranh cãi.
  - Hồi sinh chính sách “Schedule F”, cho phép sa thải hàng chục nghìn công chức liên bang ở vị trí chính sách và thay thế bằng người trung thành chính trị.

- Lo ngại của chuyên gia:
  - Các nhà khoa học cảnh báo việc này sẽ làm giảm khả năng Mỹ dẫn đầu trong nhiều lĩnh vực khoa học như biến đổi khí hậu và y tế toàn cầu.
  - Một số lĩnh vực như AI và điện toán lượng tử có thể nhận được hỗ trợ, nhưng nhìn chung cộng đồng khoa học đang lo lắng trước các chính sách giảm ngân sách này.

---

📌 Loạt sắc lệnh của Trump gây rúng động khoa học toàn cầu: Rút Mỹ khỏi Hiệp định Paris và WHO, cắt giảm lực lượng khoa học liên bang, khiến cộng đồng khoa học đối mặt nguy cơ suy giảm năng lực và tầm ảnh hưởng.

https://www.nature.com/articles/d41586-025-00197-x