Vì sao hệ thống tài trợ nghiên cứu của Anh cần học hỏi từ Canada, Đức và Hàn Quốc?

• Nền tảng nghiên cứu của Anh nổi bật toàn cầu với khoảng 75.000 giảng viên nghiên cứu, trong đó 80% đạt chuẩn thế giới hoặc xuất sắc theo đánh giá REF 2021; khoảng 90% nghiên cứu có tác động xã hội đáng kể.

• Hệ thống tài trợ R&D của Anh sử dụng mô hình kép: tài trợ dự án và tài trợ khối (QR) theo công thức, giúp hỗ trợ đầu tư chiến lược dài hạn và bù đắp chi phí gián tiếp. Tuy nhiên, các cơ sở giáo dục đại học đang chịu khoản lỗ khoảng 5,3 tỷ bảng Anh (tương đương khoảng 6,6 tỷ USD) trong năm 2022/23.

• Để đối chiếu, nghiên cứu phân tích hệ thống tài trợ R&D của 10 quốc gia và chọn 4 nước nổi bật để nghiên cứu chuyên sâu: Canada, Đức, Hà Lan và Hàn Quốc, do các nước này có hiệu suất nghiên cứu cao, hệ thống tài trợ khác biệt và khả năng so sánh với Anh.

• Canada: Chủ yếu tài trợ theo dự án cấp liên bang, tài trợ cơ bản hạn chế, biến động lớn giữa các tỉnh bang.

• Đức: Hệ thống tài trợ phân quyền cao, vừa có tài trợ dự án từ liên bang vừa có tài trợ chiến lược từ bang.

• Hà Lan: Tỷ lệ tài trợ khối rất cao (68%), ít biến động vùng, duy trì tài trợ dài hạn ổn định.

• Hàn Quốc: Hệ thống nghiên cứu phụ thuộc lớn vào đầu tư R&D từ doanh nghiệp; tài trợ chính phủ chủ yếu theo dự án, ít tài trợ khối cho trường đại học.

• Nghiên cứu nhấn mạnh rằng hệ thống tài trợ thành công cần cân bằng giữa định hướng ưu tiên chính phủ và tự chủ học thuật, giữa nghiên cứu cơ bản và nghiên cứu ứng dụng.

• Phương pháp đánh giá dựa trên 7 tiêu chí như: sự phù hợp chiến lược, tự chủ, ổn định, hiệu quả, khả năng huy động đầu tư, xuất sắc nghiên cứu và đổi mới sáng tạo.

📌 Báo cáo cho thấy hệ thống tài trợ nghiên cứu hiệu quả cần cân bằng linh hoạt giữa tài trợ theo dự án và tài trợ cơ sở. Anh có nền tảng nghiên cứu mạnh nhưng đang chịu áp lực tài chính lớn với khoản lỗ 5,3 tỷ bảng năm 2022/23. Việc học hỏi mô hình phân quyền của Đức, sự ổn định tài trợ của Hà Lan, và kinh nghiệm huy động đầu tư của Canada sẽ giúp Anh cải thiện hệ thống tài trợ R&D trong bối cảnh thắt chặt ngân sách công.

https://www.russellgroup.ac.uk/sites/default/files/2025-04/International%20Research%20Funding%20Systems_A%20Comparative%20Analysis_PwC_Wellcome_Russell%20Group.pdf

5 bài học đắt giá từ hệ thống tài trợ nghiên cứu toàn cầu mà Anh phải lưu ý!

• Một hệ thống tài trợ R&D hiệu quả cần đạt sự cân bằng tinh tế giữa các mục tiêu cạnh tranh nhưng liên quan mật thiết: định hướng chiến lược, tự chủ nghiên cứu, tính ổn định và đổi mới sáng tạo.

• Việc cân bằng tỷ lệ giữa tài trợ theo dự án và tài trợ cơ sở chiến lược phụ thuộc mạnh mẽ vào bối cảnh kinh tế, chính trị của mỗi quốc gia.

• Nếu chính phủ kiểm soát quá mức định hướng tài trợ, có thể làm tổn hại tự do học thuật và bỏ quên các lĩnh vực nghiên cứu ít được chú ý nhưng có giá trị lâu dài.

• Phụ thuộc quá nhiều vào tài trợ dự án theo sứ mệnh sẽ dẫn tới xu hướng nghiên cứu ngắn hạn, thiếu đầu tư chiến lược dài hạn, làm giảm khả năng đổi mới bền vững.

• Tài trợ dựa trên hiệu suất (như hệ thống REF ở Anh) thúc đẩy đầu tư tập trung vào các thế mạnh nghiên cứu, nâng cao chất lượng nghiên cứu đầu ra.

• Các quốc gia có xu hướng tăng cường hợp tác giữa trường đại học và doanh nghiệp để thúc đẩy đổi mới sáng tạo, tuy nhiên cần cẩn trọng để không bỏ quên nghiên cứu cơ bản vốn ít được thị trường tài trợ.

• Định hướng chiến lược phù hợp phải cân bằng giữa nhu cầu quốc gia và tự do lựa chọn nghiên cứu của từng cá nhân, tổ chức.

• Dữ liệu cho thấy sự mất cân đối trong hệ thống tài trợ (quá tập trung vào một hướng) sẽ hạn chế khả năng phát triển toàn diện và năng lực đổi mới quốc gia.

📌 Các bài học quan trọng cho Anh là: cần duy trì sự cân bằng giữa tài trợ dự án và tài trợ cơ sở chiến lược, tránh kiểm soát quá mức nghiên cứu; khuyến khích nghiên cứu tự do để phát triển dài hạn; đồng thời vẫn đầu tư cho các ưu tiên quốc gia và thúc đẩy hợp tác với ngành công nghiệp để nâng cao năng suất đổi mới sáng tạo.

So sánh cực chi tiết 5 hệ thống tài trợ nghiên cứu: Anh có thực sự dẫn đầu?

• Vương quốc Anh: Hệ thống "dual support" (tài trợ dự án + tài trợ khối QR), nổi bật với:

  • Cân bằng giữa nghiên cứu tự do và định hướng chiến lược.

  • Ưu tiên nghiên cứu xuất sắc thông qua đánh giá REF.

  • Tuy nhiên, tài trợ dự án không đủ chi phí thực tế, quy trình REF gây nhiều thủ tục hành chính, và sự sụt giảm giá trị thực của QR làm ảnh hưởng tính bền vững.

• Canada:

  • Chủ yếu tài trợ dự án (khoảng 90%), rất ít tài trợ khối.

  • Tính tự do cao cho nhà nghiên cứu, nhưng hệ thống thiếu ổn định dài hạn.

  • Đối mặt với sự phân mảnh hệ thống, áp lực quá lớn vào các dự án theo định hướng và thiếu thu hút đầu tư từ khu vực doanh nghiệp.

• Đức:

  • Hệ thống phân quyền cao: các bang (Länder) chịu trách nhiệm tài trợ chính.

  • Tài trợ khối lớn giúp đảm bảo tính ổn định lâu dài.

  • Tuy nhiên, hệ thống phức tạp, nguy cơ trùng lặp và cạnh tranh không lành mạnh giữa các bang.

• Hà Lan:

  • Khoảng 68% tài trợ là tài trợ khối trực tiếp cho nghiên cứu.

  • Hệ thống rất ổn định và có mức tự chủ học thuật cao.

  • Nhưng lo ngại về sự thiếu linh hoạt trong việc điều chỉnh theo những thay đổi chiến lược mới.

• Hàn Quốc:

  • Tài trợ tập trung vào dự án cấp quốc gia, lệ thuộc nhiều vào R&D tư nhân.

  • Hệ thống định hướng đổi mới mạnh nhưng thiếu hỗ trợ nghiên cứu cơ bản, gây rủi ro mất cân bằng dài hạn.

  • Hiệu quả sử dụng ngân sách chưa cao, tỷ lệ tài trợ quốc tế còn thấp.

• Đánh giá 7 tiêu chí (chiến lược, tự chủ, ổn định, hiệu quả, huy động đầu tư, xuất sắc nghiên cứu, đổi mới sáng tạo) cho thấy Anh, Đức và Hà Lan có vị trí nổi bật nhất, còn Canada và Hàn Quốc có nhiều điểm cần cải thiện.

📌 So sánh cho thấy hệ thống của Anh có ưu thế về chất lượng nghiên cứu (xếp hạng đầu về FWCI là 1,57) nhưng chịu thách thức về tính bền vững tài chính. Đức và Hà Lan vượt trội về tài trợ ổn định và tự chủ nghiên cứu, trong khi Canada và Hàn Quốc cần điều chỉnh để tránh mất cân bằng giữa nghiên cứu cơ bản và ứng dụng.

PS: Tài trợ khối (QR – Quality-Related funding) là một hình thức tài trợ nghiên cứu không theo dự án cụ thể, mà được cấp cho các trường đại học hoặc tổ chức nghiên cứu dựa trên chất lượng và thành tích nghiên cứu đã được đánh giá.

Cụ thể:

• QR là phần tài trợ công khai của chính phủ Anh cấp cho các trường, dựa trên kết quả đánh giá trong các kỳ Research Excellence Framework (REF) – tức là xem xét chất lượng đầu ra nghiên cứu của từng trường.

• Khoản tiền này không gắn với một dự án cụ thể nào, trường được toàn quyền quyết định cách sử dụng: có thể đầu tư vào nhân sự, cơ sở vật chất, hỗ trợ các ý tưởng nghiên cứu mới, hoặc bù chi phí cho các dự án chưa đủ tài chính.

• Mục tiêu của tài trợ QR là duy trì và phát triển năng lực nghiên cứu dài hạn, hỗ trợ nghiên cứu cơ bản, và cho phép các trường có tính linh hoạt chiến lược thay vì chỉ làm theo yêu cầu cụ thể từ bên cấp vốn.

• QR giúp các trường đại học tránh phụ thuộc hoàn toàn vào tài trợ dự án ngắn hạn (vốn thường đi kèm với các chủ đề, điều kiện, thời hạn chặt chẽ).

Ví dụ:

• Một trường được REF đánh giá cao về nghiên cứu khoa học cơ bản có thể nhận một khoản QR lớn, và dùng nó để tài trợ các nghiên cứu mới mẻ mà chưa chắc chắn xin được quỹ dự án.

• Ngược lại, trường có kết quả nghiên cứu yếu sẽ nhận ít QR hơn.

QR hiện chiếm khoảng 32% tổng tài trợ nghiên cứu công tại Anh.